Πέμπτη 24 Μαΐου 2012

Κρίσεις Θυμού και κακομαθημένα παιδιά! Τεχνικές αντιμετώπισης




Την πρώτη φορά που θα δείτε το μικρό σας να πέφτει στο πάτωμα τσιρίζοντας, χτυπώντας πάνω κάτω χέρια και πόδια, ίσως ανησυχήσετε. Αν ανταλλάξετε πληροφορίες με γονείς που έχουν μεγαλύτερα παιδιά, θα ανακαλύψετε ότι πρόκειται για κάτι αρκετά συνηθισμένο. Και το πιο ήρεμο παιδί μπορεί να έχει ένα ξέσπασμα θυμού κατά τον πρώτο καιρό της ανεξαρτησίας του. Τα ξεσπάσματα θυμού είναι αρκετά τυπική συμπεριφορά σε αυτή την ηλικία. Το παιδί καταφεύγει σε αυτή, κάθε φορά που ματαιώνονται οι επιθυμίες του.
Οι κρίσεις θυμού θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αποτέλεσμα απογοήτευσης, κάθε φορά που το παιδί θέλει να κάνει κάτι και οι επιδιώξεις του εμποδίζονται, ακόμα κι αν είναι κάτι ασήμαντο, όσο το να φάει ένα μπισκότο πριν το μεσημεριανό φαγητό. Κάθε φορά που δεν περνά το δικό του -και πολύ συχνά χωρίς σπουδαία αιτία- μπορεί να δείτε το παιδί να πέφτει κάτω στο πάτωμα, να κλωτσά, να φωνάζει, να κλαίει γοερά. Η διαφορά ανάμεσα στο τυπικό κλάμα και το ξέσπασμα θυμού είναι ότι το δεύτερο έχει τις περισσότερες φορές την εικόνα κρίσης.
Δεν έχει, όμως, πάντα ξεσπάσματα θυμού μόνο και μόνο επειδή ματαιώνονται οι επιθυμίες του. Η απλή εξήγηση γι’ αυτά τα ξεσπάσματα είναι ότι το παιδί έχει ελάχιστους τρόπους να εκδηλώσει τα συναισθήματά του. Δεν μπορεί να εκφραστεί ικανοποιητικά λεκτικά και δεν έχει ακόμα εξοικειωθεί με τις κοινωνικές δεξιότητες. Γι’ αυτό πολλές φορές διαπραγματεύεται έντονα, με αγένεια ή αγανάκτηση. Επίσης δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη την έννοια του χρόνου, πράγμα που σημαίνει ότι το «όχι τώρα» γι’ αυτό σημαίνει «ποτέ».
Το σημαντικό είναι να καταλάβετε ότι το παιδί δικαιούται να νιώθει το συναίσθημα του θυμού και επομένως να έχει και ξεσπάσματα, αν και στόχος μας είναι να μη φτάνει σε αυτά. Τα ξεσπάσματα θυμού συνήθως συμβαίνουν, γιατί είναι ακόμα ανώριμο να διαχειριστεί το θυμό που του προκαλεί η ματαίωση των επιθυμιών του. Όπως μάλιστα επισημαίνουν οι ειδικοί, τα συναισθήματα σε σχέση με τη λογική καταλαμβάνουν διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου. Οι ενήλικοι μπορεί να χρησιμοποιούν δύο διαφορετικά τμήματα ταυτόχρονα, δηλαδή να είναι θυμωμένοι αλλά ταυτόχρονα να σκέφτονται λογικά.
Τα παιδιά, όμως, και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά δεν μπορούν πάντα να τα καταφέρουν. Έτσι πολλές φορές η συναισθηματική φόρτιση μπορεί να εκφραστεί με ένα ξέσπασμα. Τα ξεσπάσματα θυμού, λοιπόν, δεν είναι προσχεδιασμένα και το παιδί δεν προσπαθεί να σας εκμεταλλευθεί για να περάσει το δικό του. Μπορεί, όμως να το κάνει με χειριστική διάθεση, καθώς δοκιμάζει τις δυνάμεις του και τα όριά σας. Τις στιγμές αυτές οι γονείς δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν και ίσως αισθάνονται άσχημα, ιδιαίτερα όταν είναι μπροστά άλλοι. Ο βασικός μύθος, ότι δεν υποχωρούμε ποτέ στην επιθυμία του παιδιού, δεν ισχύει.
Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να διαπραγματευτείτε προσανατολίζοντας το παιδί από την παράλογη απαίτηση προς την πιο λογική και εφικτή. Αν όμως δείτε ότι δεν γίνεται τίποτε, δεν έχετε παρά να το αφήσετε να ξεσπάσει. Τις περισσότερες φορές μοιάζει με καταιγίδα που μετά ξεθυμαίνει. Κάθε φορά ωστόσο που έρχεστε αντιμέτωποι με μια τέτοια κατάσταση, το πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε είναι η ασφάλεια του παιδιού, δηλαδή να το προστατεύσετε, για να μη χτυπήσει. Απομακρύνετε, λοιπόν, χωρίς βίαιες κινήσεις το παιδί σε ένα μέρος ασφαλές και στη συνέχεια δείξτε ότι το αγνοείτε. Η καλύτερη άμυνα ωστόσο είναι η πρόληψη, πράγμα που σημαίνει ότι θα πρέπει να φροντίζετε να ενεργείτε έτσι, ώστε να προλαβαίνετε τις κρίσεις θυμού. Γι’ αυτό:
Παρατηρήστε πότε συμβαίνουν Όταν είναι πεινασμένο και κουρασμένο, γίνεται ανυπόμονο. Συνήθως τα ξεσπάσματα θυμού εμφανίζονται προς το τέλος της ημέρας, όταν το παιδί και οι γονείς είναι κουρασμένοι.
Προσανατολίστε το παιδί σε κάτι που το ευχαριστεί Λίγη μουσική, ένα παραμύθι. Δείξτε διάθεση να περάσετε χρόνο μαζί του ή προτείνετε να το πάτε μία βόλτα.
Πάρτε το αγκαλίτσα Η σωματική επαφή είναι κατευναστική και ανακουφιστική για τα παιδιά, τα οποία την έχουν περισσότερο ανάγκη απ’ όσο νομίζουμε.
Κάντε συμφωνίες και διακανονισμούς αποφεύγοντας τους εκβιασμούς Χρησιμοποιήστε απλές λέξεις, για να του δείξετε ότι καταλαβαίνετε ότι στενοχωριέται ή είναι θυμωμένο, αλλά αυτό που θέλει μπορεί να γίνει με άλλον τρόπο ή κάποια άλλη στιγμή.
Μην καταρρέετε κατά τη διάρκεια της κρίσης Αν αγχωθείτε ή θυμώσετε, χειροτερεύετε την κατάσταση. Η δική σας ψυχραιμία είναι αντανακλαστική για το παιδί. Το καλύτερο, λοιπόν, που έχετε να κάνετε κατά τη διάρκεια της κρίσης είναι να αδιαφορήσετε μέχρι αυτή να περάσει. Σε περίπτωση που το ξέσπασμα είναι έντονο και είναι παρόντες και άλλοι ή συμβαίνει σε δημόσιο χώρο, να αποσύρετε το παιδί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα σε ένα ήσυχο δωμάτιο.




ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Ποιος δεν έχει γυρίσει το κεφάλι του να δει τη σκηνή με το παιδάκι που κλαίει και χτυπιέται στο πάτωμα του σούπερ μάρκετ για να του αγοράσει η μαμά του τη σοκολάτα που θέλει; Και ποιος δεν έχει κοντοσταθεί για να δει αν η μαμά τελικά θα ενδώσει και θα του αγοράσει αυτό που θέλει; Αυτή και πολλές παρόμοιες σκηνές που εκτυλίσσονται σε εστιατόρια, μαγαζιά, φιλικά σπίτια, την παιδική χαρά, το ίδιο το σπίτι του παιδιού περιγράφουν την εικόνα του κακομαθημένου παιδιού.


Το κακομαθημένο παιδί δεν είναι ένα παιδί που το αγαπούν όλοι πάρα πολύ και δεν του χαλάνε χατήρι, αλλά είναι ένας μικρός τύραννος, ένα απείθαρχο παιδί που ξέρει να χειρίζεται τους άλλους και με το οποίο συνήθως είναι δυσάρεστο να συνυπάρχει κανείς για πολύ.

Τα χαρακτηριστικά του κακομαθημένου παιδιού



Δεν ακολουθεί τους κανόνες, δε συμμορφώνεται με λογικές προτάσεις


Δεν αντιδρά στο 'μη', 'όχι', 'σταμάτα' ή άλλες εντολές


Διαμαρτύρεται για όλα


Επιμένει να γίνουν τα πράγματα όπως το ίδιο θέλει


Έχει άδικες ή υπερβολικές απαιτήσεις από τους άλλους


Δε σέβεται τα δικαιώματα των άλλων


Προσπαθεί να ελέγχει τους άλλους


Νευριάζει εύκολα


Γκρινιάζει και έχει συχνά ξεσπάσματα θυμού


Διαρκώς διαμαρτύρεται ότι βαριέται


Γιατί τα παιδιά γίνονται κακομαθημένα;

Η βασική αιτία για την οποία ένα παιδί γίνεται κακομαθημένο σχετίζεται με το στυλ διαπαιδαγώγησής του από τους γονείς.

Οι υπερβολικά επιεικείς γονείς που τα επιτρέπουν όλα, δε βάζουν όρια, δεν θέτουν και δεν τηρούν συγκεκριμένους κανόνες (αλλά ακόμα κι αν βάλουν εκ των υστέρων, στην απόγνωσή τους, κάποιον κανόνα τον καταπατούν πολύ γρήγορα) και που υποχωρούν στη γκρίνια ή τα ξεσπάσματα θυμού του παιδιού τους, είναι αυτοί που με τη συμπεριφορά τους δημιουργούν ένα κακομαθημένο παιδί.


Αν οι γονείς δίνουν από πολύ νωρίς μεγάλη δύναμη στο παιδί και του μαθαίνουν να επικεντρώνεται στον εαυτό του, ευνοώντας την ανάπτυξη του εγωισμού, ενώ παράλληλα δεν του μαθαίνουν να λειτουργεί συνεργατικά και σε ένα ορισμένο πλαίσιο κανόνων που λαμβάνουν υπόψιν τους και τις ανάγκες των άλλων, το παιδί γίνεται κακομαθημένο.


Η συμπεριφορά του κακομαθημένου παιδιού έχει αρνητικές συνέπειες μόνο στους γύρω του ή και στον εαυτό του;

Πέρα από το γεγονός ότι η συμπεριφορά του κακομαθημένου παιδιού επηρεάζει αρνητικά τους γύρω του, μικρούς και μεγάλους, έχει και αρνητικές συνέπειες για το ίδιο το παιδί.

Το κακομαθημένο παιδί μαθαίνει να βασίζεται πάντα στους άλλους για την εκπλήρωση όλων των επιθυμιών του, με αποτέλεσμα να μη μπαίνει ποτέ στον κόπο να προσπαθήσει μόνο του. Με αυτό τον τρόπο όμως δεν αποκτά αυτοπεποίθηση και δε μαθαίνει να βασίζεται στις δυνάμεις του.


Ακόμα, το κακομαθημένο παιδί είναι διαρκώς σε κατάσταση εκνευρισμού, διότι μονίμως προσπαθεί να πετύχει κάτι περισσότερο και ξοδεύει πολύ χρόνο προκειμένου να βρει τον δυσλειτουργικό τρόπο να το καταφέρει.


Το πολύ κλάμα, τα μούτρα, η γκρίνια και τα ξεσπάσματα που χρησιμοποιεί ως τρόπους για να πετύχει το στόχο του παγιώνονται και μέσα του και αρχίζει να 'βλέπει' τον εαυτό του μέσα από αυτά τα επίκτητα χαρακτηριστικά.


Η κοινωνική ζωή του κακομαθημένου παιδιού επίσης υποφέρει, μια που τα άλλα παιδιά δεν έχουν υπομονή μαζί του και τη διάθεση να του κάνουν μονίμως από τα χατήρια. Με αυτό τον τρόπο το κακομαθημένο παιδί όχι μόνο απομονώνεται από τους συνομήλικους, αλλά χάνει μια σημαντική ευκαιρία να εξασκήσει τις κοινωνικές του ικανότητες στην ώρα τους, κάτι που θα φανεί και αργότερα στη ζωή του, όταν θα έχει διαπροσωπικές δυσκολίες ως έφηβος κι ενήλικας.


Η πορεία της συμπεριφοράς του κακομαθημένου παιδιού

Αν δε γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού, όταν θα φτάσει στη σχολική ηλικία το παιδί αυτό θα βρεθεί αντιμέτωπο με δυσκολίες που οφείλονται στην κακομαθημένη συμπεριφορά του.

Τα κακομαθημένα παιδιά συνήθως είναι αγενή, εγωιστές και αυταρχικά. Τα άλλα παιδιά δε συμπαθούν και δε θέλουν να παίξουν με ένα κακομαθημένο παιδί που δεν ξέρει να συνεργάζεται, τα θέλει όλα δικά του και θυμώνει αν δε γίνει το δικό του.


Αλλά και οι ενήλικες δεν συμπαθούν ιδιαίτερα τα κακομαθημένα παιδιά για τους ίδιους λόγους και επιπλέον γιατί έχουν υπερβολικές απαιτήσεις. Ακόμα και οι γονείς φτάνουν σε σημείο να έχουν δυσκολία να αποδεχτούν τη συμπεριφορά και το χαρακτήρα του παιδιού τους.


Επειδή ακριβώς έχουν δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις με τα άλλα παιδιά κι ενήλικες, τα κακομαθημένα παιδιά σύντομα γίνονται δυσαρεστημένα. Συχνά δείχνουν μειωμένη διάθεση και κίνητρα για μάθηση και τα παρατάνε όλα εύκολα.


Στην εφηβεία είναι πιθανό να πειραματιστούν με τσιγάρα, αλκοόλ και ναρκωτικά. Γενικότερα, κακομαθαίνοντας ένα παιδί οι γονείς δεν το προετοιμάζουν για τις απαιτήσεις του πραγματικού κόσμου εκτός σπιτιού.


Πώς να μην... κακομάθετε το παιδί σας

Βάλτε όρια και κανόνες ανάλογα με την ηλικία του.

Μην αισθάνεστε ενοχές κάνοντας κάτι τέτοιο.


Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά επιζητούν σταθερότητα από τους γονείς τους και συχνά τους τεστάρουν για να διαπιστώσουν αν οι γονείς πράγματι τηρούν αυτά που λένε. Κάτι τέτοιο δημιουργεί αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας στο παιδί.


Δείξτε αγάπη, αλλά σταθερότητα και συνέπεια στις αποφάσεις σας (που θα πρέπει να είναι πάντα λογικές).


Οι απαγορεύσεις είναι απαραίτητες από μικρή ηλικία, διότι τα παιδιά αρχικά χρειάζονται τα εξωτερικά 'όχι' και 'μη', μέχρι να μάθουν στον αυτοέλεγχο και την αυτοπειθαρχία.


Η συνεργασία του παιδιού με τους γονείς στο θέμα των βασικών κανόνων θα πρέπει ν' αρχίσει ήδη από την προσχολική ηλικία (έτσι το παιδί δεν θα έχει δυσάρεστες εκπλήξεις όταν ξεκινήσει το σχολείο).


Μερικές αποφάσεις/κανόνες των ενηλίκων δεν επιδέχονται διαπραγματεύσεις (πχ το παιδί θα πρέπει να κάθεται στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου στο ειδικό καρεκλάκι ή με ζώνη ασφαλείας).


Άλλες φορές, πάλι, καλό είναι να έχει το παιδί τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δυο πράγματα τα οποία οι γονείς ήδη εγκρίνουν (πχ τι είδους πρωινό να φάει, δημητριακά ή φρυγανιές με μέλι, ή να φορέσει το μπλε ή το καφέ παντελόνι).


Διακρίνετε ανάμεσα στις ανάγκες κι επιθυμίες του παιδιού: οι ανάγκες συμπεριλαμβάνουν την ανακούφιση από το αίσθημα της πείνας, της δίψας, του πόνου και του φόβου και οι γονείς θα πρέπει ν' ανταποκρίνονται άμεσα σε αυτές, ειδικά όταν συνοδεύονται από κλάμα.

Όταν το παιδί κλαίει γι' άλλο λόγο συνήθως πρόκειται για επιθυμίες και δεν είναι κάτι σοβαρό. Το κλάμα είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην αλλαγή και την απογοήτευση. Όταν το παιδί κλαίει την ώρα που έχει κι ένα ξέσπασμα θυμού θα πρέπει να το αγνοήσετε. Δείξτε κατανόηση για τα συναισθήματά του (καταλαβαίνω ότι νευρίασες) αλλά μην ενδώσετε να του κάνετε κάποιο παράλογο χατήρι.

Αντιδράστε στο έξτρα κλάμα του παιδιού σας όταν επιμένετε στους βασικούς κανόνες δίνοντας στο παιδί σας περισσότερη αγκαλιά, προσοχή και ποιοτικό χρόνο όταν δεν κλαίει.


Μην επιτρέπετε στα ξεσπάσματα θυμού να λειτουργήσουν (πχ ουρλιαχτά, κλάματα, χτύπημα των ποδιών στο πάτωμα, κράτημα αναπνοής, κλπ.), ενδίδοντας στις απαιτήσεις του παιδιού, απλά αγνοήστέ το.


Μάθετε στο παιδί σας να αντιμετωπίζει τη βαριεστημάρα του και να μάθει να ευχαριστιέται και με τον εαυτό του (εσείς προσφέρετε παιχνίδια, χαρτιά, μπογιές και το παιδί πρέπει να τα απασχοληθεί κάποια στιγμή μόνο του).


Μάθετε στο παιδί σας να έχει υπομονή και να περιμένει.


Μην υπερπροστατεύετε το παιδί σας από τις καθημερινές μικροδυσκολίες, επιτρέψτε του να τις χειριστεί (στην αρχή με τη βοήθειά σας), ώστε να μάθει στη συνέχεια ότι μπορεί να ανταπεξέρχεται και μόνο του.

1 σχόλιο:

Sundy είπε...

Απορώ με την ευκολία που βγάζετε διαγνώσεις για τη συμπεριφορά των παιδιών, όπως για παράδειγμα ''το κακομαθημένο παιδί είναι ένας τύρρανος....κτλ'' Πολλοί είναι οι παράγοντες που τραυματίζουν και επηρεάζουν ένα παιδί, που οδηγείται σε κάποιες συμπεριφορές. Όλο το σύστημα της οικογένειας, το μικροκλίμα που επικρατεί στο ζευγάρι, η συμπεριφορές των γονιών κ.α. Λυπάμαι που ορισμένοι με ''ελαφρά τη καρδία'' κάνουν διαγνώσεις και τιτλοφορούνται ως ψυχολόγοι.....

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...